Inleiding

De stichting Madagaskar is opgericht in 1992 en was tot 2014 gekoppeld aan het Haagse Aloysius College, een school met nauwe banden met de Jezuïeten, die missioneringswerk bedreven in Madagaskar. De stichting heette toen AC- Madagascar. Inhoudelijk is het werk van de stichting in al die jaren niet echt veranderd, hoofddoel blijft steun aan onderwijs en aan onderwijsgerelateerde mensen en faciliteiten.

Sinds 1992 ondersteunt Stichting Madagaskar zeven schooltjes in het District Talata Volonondry. In 2004 werd de hulp uitgebreid met het technisch lyceum in Ampahidralambo, een school die opleidt voor de bouw en de agrarische sector: landbouw en veeteelt. Alle scholen ontvangen geen enkele subsidie van de overheid. In de praktijk helpen wij onder meer met een aanvulling van de salarissen van de onderwijzers. Het gaat om een luttel bedrag, 9 tot 16 euro per leerkracht per maand, maar voor hen is het een belangrijke aanvulling op het bedrag van circa 20 euro per maand dat ze van de ouders krijgen in de
vorm van schoolgeld, naast enkele kilo’s rijst.

Stichting Madagaskar zorgt ook voor schriften en pennen, voor het onderhoud van de schooltjes, voor noodzakelijke uitbreiding en voor de bouw van wc’s. Daarnaast levert de stichting sinds enkele jaren een bijdrage aan het medisch centrum dat gekoppeld is aan het technisch lyceum in Ampahidralambo. In verschillende dorpen betalen wij het schoolgeld van de allerarmste families. Het gaat niet om grote sommen geld: voor 18 euro per jaar bijvoorbeeld gaan alle kinderen van gezinnen in Manjakasoa naar school.

Op het technische lyceum in Ampahidralambo zijn een aantal leerlingen geadopteerd door individuele donateurs. Hierbij gaat het om een bedrag van 50 euro of 100 euro per leerling. Het bedrag van 50 euro dekt de helft van de kosten en moet worden aangevuld door een bijdrage van de familie van de leerling. 100 euro dekt dus het gehele schoolgeld voor één jaar en wordt uitsluitend betaald voor leerlingen die op geen enkele manier door familie kunnen worden gesteund, omdat zij wees zijn. De kosten van levensonderhoud van de leerlingen moeten door familie worden gedragen. Leerlingen zonder familie verdienen hun dagelijks voedsel bij elkaar door betaalde klusjes te verrichten op en rond het lyceum. Niets is vanzelfsprekend.

De actualiteit

De laatste jaren zien we de samenstelling van een aantal scholen ingrijpend veranderen, er komen steeds meer kleuters. Hoewel de stichting onderwijsparticipatie op jonge leeftijd toejuicht, bleken verschillende schooltjes steeds meer het karakter te krijgen van een kinderbewaarplaats. Dat er heel veel kinderen zijn is overigens een gegeven: sinds 2001 is de bevolking toegenomen met maar liefst 10 miljoen (kinder)zielen.

Voor het bestuur van onze stichting aanleiding zich te bezinnen, het advies van door de wol geverfde ontwikkelingsdeskundigen in te winnen en zich meer te gaan verdiepen in de effectiviteit van de schooltjes door navraag te doen naar de resultaten van het afsluitende CEPE examen. Dit onderzoek pakte voor enkele scholen desastreus uit: in de dorpen Beloha en Anjozorofady was het slagingspercentage nul. In Beloha, een armoedig dorp in de bergen met een bevolking die moe gestreden is, of al een hele tijd nooit echter wakker is geworden, is dat al enkele jaren zo. In Anjozorofady is de school in noodtempo omlaag gekelderd door een enorme terugloop in het aantal leerlingen en de mismoedige reactie daarop van de zeven, gekwalificeerde, onderwijzers.

De terugloop vind je in veel dorpen, ook in het dorpje Ambatomainty, waar de school nog maar twee-en-dertig leerlingen telt, voornamelijk kleuters. Deze achteruitgang hangt samen met de slechte economische omstandigheden en de aanwezigheid van een goedkope staatsschool in de nabije omgeving.

Hoewel de staatscholen de ouders bijna niets kosten, blijkt het beetje schoolgeld dat wordt gevraagd voor heel veel mensen te hoog in de huidige omstandigheden. De prijs van het voornaamste basisvoedsel, rijst, is ten opzichte van vorig jaar met ruim 30% gestegen, tot nu 2000 Ariary per kilo, zestig eurocent. Experts beweren dat een derde van de Malagassische kinderen helemaal niet naar school gaat. De regering is hopeloos incompetent en vooral bezig om zich, onder meer in nauw overleg met Chinese mijnbouwbedrijven, te verrijken.

In Madagaskar wordt onder meer goud gewonnen en wie goud aantreft op zijn terrein moet vrezen voor zijn veiligheid. In elk geval kun je niet tot exploitatie overgaan zonder heftige tussenkomst van de staat. De mensen hebben geen enkel vertrouwen in de regering, maar ook niet in elkaar. Roofovervallen en diefstal zijn aan de orde van de dag en zelfs een in de grond uitgegraven koeienstal is niet veilig voor veedieven. In één dorp, Antamponala, was geen enkele koe meer over.

Zomaar hulp geven is niet zinvol. Daarom hebben wij besloten ons te focussen op ambitieuze leerlingen, succesvolle scholen en de scholen met potentie. Dit meten we af aan de inzet van leerkrachten en ouders en hierin zien we de laatste jaren positieve ontwikkelingen. De betrokkenen beginnen zich te realiseren dat zij uiteindelijk zélf verantwoordelijk zijn.

In Sadabe, dat we op 30 oktober aandeden, worden de resultaten elk jaar beter, dankzij een mix van een strakke schoolleiding, hardwerkende leerkrachten en betrokken ouders. Deze school is volgens onze maatstaven succesvol, reden waarom we een aantal maanden geleden nog overwogen deze school volledig los te laten. De leerkrachten hebben ons toen met klem gevraagd de hulp voorlopig nog voort te zetten omdat onze hulp hun de ruimte geeft gemotiveerd door te blijven werken aan verdere verbetering. Een pleidooi waarvoor we gevoelig zijn.

De mentaliteit op deze school spreekt ons erg aan: evenals op de andere scholen is aan de onderwijzers in Sadabe vorig jaar een waka-waka verstrekt. Omdat het een betrekkelijk kostbaar apparaatje betreft (ze kosten ongeveer 30 euro) lieten we alle onderwijzers een contractje tekenen waarin was vermeld dat de waka-waka eigendom was van de school en dus bij de school moest worden ingeleverd in geval van vertrek.

Wij hadden ook dit jaar enkele waka-waka’s bij ons voor arme gezinnen en mogelijke vervanging, of aanvulling. Dit was theoretisch aan de orde in Sadabe, omdat er een nieuwe leerkracht in dienst was gekomen. Tot onze vreugde bleek deze echter in het bezit van de waka-waka van zijn voorganger. Zoiets zien wij als vooruitgang.

Het aantal leerlingen op de school in Sadabe blijft stabiel en de welvaart is af te meten aan de aanwezigheid van schoeisel rond de talrijke kindervoetjes.
Sadabe is een logistiek knooppunt van de taxi-brousses, het systeem van mini- bussen die al het transport in Madagaskar regelen, zowel van personen als van goederen. Het is daardoor een handelscentrum geworden en daar plukt de bevolking veel graantjes van mee.

In het dorpje Antamponala , dat wij ook op maandag 30 oktober hebben bezocht, hebben de ouders meebetaald aan een nieuw dak voor de school en hebben zij zelf hard meegewerkt om de school op te knappen en het dak erop te zetten.

Voor het komend jaar staat uitbreiding van het schooltje op het programma: het aantal leerlingen neemt toe, de resultaten zijn ten opzichte van vorig jaar verbeterd en de leerkrachten hebben beloofd te werken aan verdere verbetering. Evenals het vorig jaar hebben we een contract opgesteld met de voorzitter van de oudercommissie, een uiterst gemotiveerde man.

In Manjakasoa, waar we op 31 oktober waren, hebben we een miraculeuze verbetering tot stand zien komen door een combinatie van deskundigheidsbevordering en toegenomen welvaart, dankzij een eenmalige injectie voor de aanschaf van varkens. Vorig jaar kregen de drie onderwijzers alle drie een varken van onze stichting en dat hebben ze opgefokt en met winst verkocht, waarna ze hebben geïnvesteerd in een big, een varkenscyclus zonder verliezers (de varkens niet meegerekend). H

ier willen de onderwijzers nu starten met het houden van kippen. Zij nemen dan deel aan het kipproject, het project waarvoor de Stichting geld heeft ingezameld onder het motto “Wees hip, adopteer een kip”. De bedoeling was oorspronkelijk om het inkomen van de dorpelingen door eierverkoop te verhogen en hen daarmee beter in staat te stellen het schoolgeld te betalen, maar de actie onder dorpsbewoners bloedde dood, onder meer door gebrek aan afzetmogelijkheden voor de eieren.

Ondernemingslust en Franse les (door onze stichting georganiseerd) hebben in Manjakasoa gezorgd voor een toegenomen zelfbewustzijn bij de onderwijzers, waardoor de directeur ons assertief tegemoet kon treden en een uitstekend verhaal bleek te kunnen houden in het Frans. En zowaar, de resultaten van de school zijn ook verbeterd.

Op 2 november bezochten we Morarano, een dorpje niet ver van onze Malagassische thuisbasis Ampahidralambo. Hier hebben de drie onderwijzers ook hard gewerkt aan verbetering van de onderwijsresultaten. Het resultaat is spectaculair: een verbetering ten opzichte van vorig jaar met maar liefst 62%, naar nu 90% geslaagden! Geen geringe prestatie voor drie onderwijzers met bij elkaar 190 leerlingen. Van de drie onderwijzers, vormen er twee een echtpaar.

Alle twee de families houden kippen in het kader van het kipproject en we werden uitgenodigd voor een bezoekje aan hun bedrijfjes. Zij hebben een goed afzetkanaal gevonden voor hun eieren en vroegen (en kregen) aanvulling met vijf kippen per onderwijzer.

Toekomstplannen

In Beloha, Ambatomainty en Anjozorofady stoppen we per augustus 2018 met onze hulp. De onderwijzers zijn hier in april jl. al op voorbereid. Toen heeft Louise Razafindramiadana, die onze hulp ter plekke coördineert, een brief voorgelezen waarin we deze actie aankondigden. Toch verbaasden we ons erover dat er, met uitzondering van Sadabe, geen protest was. De mensen leken te berusten in hun lot. Misschien heeft het iets met de volksaard te maken en is het ook de verklaring voor het uitblijven van het verzet tegen de zwakke regering.

De school in Ampahidralambo heeft op eigen initiatief zonnepanelen aangeschaft om de elektriciteitskosten te drukken. Daarnaast zijn ze, ook al op eigen initiatief, overgegaan tot de aanschaf van een tweede broedmachine. Dat is een geweldige stap, want de eerste broedmachine, die wij in een reusachtige koffer de grens over hebben gesleept, heeft een heel jaar onuitgepakt gestaan. Inmiddels hebben ze zich toegelegd op het fokken van kwartels (cailles). Dit blijkt erg lucratief te zijn want de kwartelhaantjes zijn erg appetijtelijk en kwarteleieren hebben een medicinale werking en zijn zeer in trek. Wie een gat in zijn hart heeft hoeft er maar 45 dagen lang vijf per dag (rauw) te eten en le- voilà, het hart pompt als nooit tevoren.

Overigens wordt die medicinale werking op het Afrikaanse continent veelvuldig toegepast en zeer geprezen. Er zijn hele handboeken over verschenen. De inkomsten uit de cailleshandel dragen bij aan het opvullen van de financiële gaten in de begroting van het lyceum en daarom zijn we er blij mee. Zelf hebben we ze nog niet geslikt, ook al zouden ze ook een aantoonbaar verjongend effect hebben.

Om het lyceum te helpen meer leerlingen te trekken hebben wij ons het afgelopen jaar onder meer beziggehouden met het vergroten van de aantrekkingskracht van de school, die in een paradijselijke omgeving ligt. Onze focus ligt op de aanstelling en het behoud van goede docenten en de aanschaf van goed lesmateriaal. Een grondige opknapbeurt staat nog op het programma.

Hoewel we bij ons bezoek vorig jaar al hadden aangegeven dat de school meer zichtbaar zou moeten zijn, ontbrak tot onze komst op 26 oktober jongstleden een duidelijk naambord. Na enig aandringen is het er tijdens ons bezoek toch van gekomen, vooral dankzij de inspanningen van de zoons van Louise. Op 4 november was het klaar.

Ook dit jaar was ons bezoek interessant en uitermate vruchtbaar. We hebben de indruk dat we met de accentverschuiving naar effectiever onderwijs een goede koers hebben gekozen.

November 2017